Redenen om van de herfst te houden zijn voor mij: de prachtig gekleurde bomen, paddenstoelen die uit de grond schieten en de lichtinval door de lage zon. Ik spreek ook mensen, die niet van de herfst kunnen genieten. Ze ervaren de herfst als het afscheid van de zomer, en zien alleen de lange koude winter voor zich. In dit seizoen herdenken we de mensen van wie we afscheid hebben moeten nemen. We kijken terug op fijne herinneringen en voelen ook de pijn en het gemis.
Troosten
Hoe kunnen we in deze herdenkingsmaand de mensen om ons heen troosten? We willen er graag voor de ander zijn. Soms heeft de ander moeite om de tranen te bedwingen. In de tranen van de ander voelen wij onze eigen onmacht. We willen graag de pijn verzachten en gaan op zoek naar woorden van troost. Tijdens mijn opleiding als verliesbegeleider heb ik geleerd, dat je iemand kunt troosten, door de ander de ruimte te geven om het verdriet te voelen. Dit doe ik in eerste instantie door stil te blijven. Dat is absoluut niet gemakkelijk en het blijft verleidelijk om snel een zakdoekje aan te reiken, maar laat de tranen maar stromen. Tranen luchten vaak op en helen in de tijd de pijn.
Dat muziek ook troost kan geven, bleek wel tijdens het concert dat het gospelkoor Naghila gaf voor de Oekraïense vluchtelingen in de Dorpskerk in Leiderdorp. Het was emotioneel voor onze gasten om in hun eigen taal toegezongen te worden. De een pinkte stiekem een traantje weg, terwijl ze keek naar haar zoon die voluit mee zat te zingen. De ander liet tijdens het volkslied de tranen over zijn gezicht stromen. De oorlog, het gemis en de verbinding met elkaar waren deze middag naast elkaar aanwezig. De mensen gingen geraakt en met een glimlach op hun gezicht naar huis. Dat is ook troost bieden.
Noemen van de namen
Op Allerzielen steken we een kaarsje aan voor degenen die ons zijn ontvallen. Dit gebeurt in kerkdiensten, bij begraafplaatsen en herdenkingen in het hospice. We noemen daarbij de namen van degene, die het afgelopen jaar zijn overleden. Mij ontroert altijd het beeld van elk kaarsje, dat brandt voor het missen van een persoon, maar dat tezamen een groot licht maakt. We schijnen licht op het donker, waarin de pijn en het gemis geborgen is.
Tijdens mijn begeleiding van verliesgroepen komt vaak naar voren, dat mensen het moeilijk vinden, dat de naam van hun geliefde vaak niet meer wordt genoemd. Dat is pijnlijk. Ze voelen hierdoor niet de ruimte om over hun overleden partner te praten. Daarom start ik de bijeenkomst van een verliesgroep altijd met het aansteken van een kaarsje, voor degenen die er niet meer zijn. Op deze manier maken we de verbinding met elkaar.
Ik sluit graag af met het prachtige gedicht van Floortje Agema, uit Je wordt gekend. Daarbij nodig ik iedereen uit om deze maand aan elkaar te vragen “wie herdenk jij?”, zodat er zoveel mogelijk namen klinken.
Jouw naam
jouw naam klinkt
vanuit de echo van gemis
helder en vol liefde
vertellen wat nooit verloren is
in donker van missen
en intens verdriet
maken we licht
en noemen je naam
vergeten doen we niet
jouw adem
jouw leven
verstild in de tijd
jouw naam
noemen wij
met trots en tranen
voor altijd
we noemen je naam
vol liefde
nooit voorbij
met ons verbonden
voor altijd
ben jij
ons hart roept luid
al klinkt onze stem zo zacht
jouw naam, jouw kaars
verlichten
zelfs de donkere nacht